Rozwijamy kreatywność
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Krzyżu Wlkp., wspomagając rozwój zdolności i twórczości dzieci i młodzieży od wielu lat podejmuje szereg różnorodnych form pracy.Oferta Poradni w tym obszarze kierowana jest do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
W roku szkolnym 2013/2014 na terenie Poradni realizowano, stosując aktywizujące metody pracy z uczniami cykliczne zajęcia grupowe dla zdolnych uczniów klas III szkoły podstawowej pt.: „Chcę być kreatywny” - 2 grupy. (Zajęcia realizowane są w Poradni od roku szkolnego 2006/2007). Na bieżąco prowadzono obserwację i rozmowy z dziećmi. Ponadto odbywano konsultacje z rodzicami i nauczycielami uczącymi dzieci w szkole w celu wspierania ich w stymulowaniu rozwoju dzieci. W latach 2011/2012 i 2012/2013 dzieci i ich rodzice oraz nauczyciele uczestniczyli w spotkaniach podsumowujących cykl w/w zajęć, poddając się wspólnie treningowi kreatywności. W roku 2012 pozyskano środki finansowe na zakup pomocy dydaktycznych do pracy z dziećmi dzięki współpracy z firmą Philips Lighting Poland S.A. w Pile.
Ponadto w roku szkolnym 2013/2014 realizowano cykl zajęć dla uczniów szkół gimnazjalnych pt.: „Trening twórczości”. Natomiast w ramach „Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery – Odkryj talenty swojego dziecka”, przeprowadzono „Trening twórczości” dla grupy uczniów szkoły ponadgimnazjalnej oraz udzielono indywidualnie uczniom porad na podstawie badań ich zdolności i zainteresowań.
Opracowano również „Informator o formach pomocy placówek oświatowych dla dzieci zdolnych”, stanowiący kompendium wiedzy na temat formalnych możliwości wspierania rozwoju uzdolnień i zainteresowań ucznia, przeznaczony dla nauczycieli i rodziców.
Dokonując analizy podejmowanych działań ustalono, że uzyskano następujące efekty:
- u dzieci nastąpił m.in. rozwój wyobraźni, płynności, giętkości i oryginalności skojarzeń w myśleniu;
- dzięki przeprowadzeniu diagnozy zdolności i zainteresowań umożliwiono uczniom uzyskanie wglądu we własne zasoby;
- przekazano nauczycielom i rodzicom wskazówki dotyczące uruchomienia różnorodnych form pomocy dla dzieci zdolnych;
- umożliwiono rodzicom wzięcie udziału w zajęciach rozwijających zdolności twórcze, co jednocześnie pozwoliło na wskazanie im przykładów wspierania rozwoju kreatywności swoich dzieci;
- pozyskano pomoce dydaktyczne na zajęcia z uczniami w ramach „wolontariatu pracowniczego Philipsa”.
- nauczyciele Poradni doskonalili swoje kompetencje w zakresie pracy z uczniami zdolnymi oraz uczniami zainteresowanymi rozwojem swoich zdolności twórczych poprzez udział w szkoleniach, np. Rozpoznawanie uzdolnień uczniów – WOM Gorzów Wlkp.
Dorota Krzysztoń-Sikora
Dyrektor, psycholog
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Krzyżu Wlkp.
02.10.2014 r.
Załączniki:
- Program zajęć: Trening twórczości
- Informator o formach pomocy placówek oświatowych dla dzieci zdolnych
1. Zajęcia rozwijające uzdolnienia – trening twórczości dla młodzieży
Cel główny:
Rozwijanie twórczych, aktywnych postaw młodzieży na własne aspiracje i potrzeby rozwojowe poprzez budzenie i kształtowanie dyspozycji i sprawności myślenia twórczego oraz procesów intelektualnych, odkrywanie własnych możliwości twórczych, rozwijanie pozytywnej samooceny, niwelowanie skutków działania różnorodnych barier i przeszkód poznawczo-motywacyjnych w procesie działania i aktywności.
Cele szczegółowe:
- Rozwijanie podstawowych zdolności i umiejętności myślenia twórczego, stymulowanie możliwości uczniów w zakresie operacji intelektualnych.
- Pobudzenie aktywności w toku rozwiązywania problemów umysłowych, uczenie umiejętności selekcji i analizy uzyskiwanych informacji.
- Przekazywanie (psychoedukacja) elementów wiedzy o procesie twórczym, jego mechanizmach, warunkach i wytworach oraz o cechach osobowości twórczej.
- Zapoznanie z podstawami wiedzy o metodach i technikach twórczego rozwiązywania problemów (heurystykach).
- Budowanie i rozwijanie ciekawości poznawczej, zapewnienie pomocy, wsparcia i ukierunkowania w odkrywaniu własnych możliwości twórczych przez uczniów.
- Zachęcanie uczniów do podejmowania inicjatywy, zaradności i aktywnego działania w sytuacjach nowych i otwartych.
- Wdrażanie do sprawnego stosowania wybranych metod i technik twórczego działania i rozwiązywania problemów intelektualnych w toku uczenia się.
Techniki i metody pracy:
- Ćwiczenia umiejętności interpersonalnych (praca w kręgu – rundka, dyskusje, karty pracy, praca w parach).
- Ćwiczenia zdolności abstrahowania, dokonywania skojarzeń, rozumowania dedukcyjnego i indukcyjnego, metaforyzowania, transformowania poznawczego.
- Ćwiczenia stymulujące motywację i przezwyciężanie barier i przeszkód w działaniu twórczym.
Kryteria sukcesu:
Uczniowie wykazują znajomość elementów wiedzy psychologicznej dotyczącej
procesu twórczego i jego mechanizmów, wytworów twórczych i ich cech, głównych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych procesu twórczego.
- Uczniowie wykazują się znajomością podstawowych zasad stosowania wybranych metod i technik heurystycznych takich, jak: burza mózgów i jej odmiany, synektyka, analiza wartości, superpozycja, metoda metaplanu, metoda projektowania wzorców idealnych, metoda tworzenia metafor i łączenia odległych skojarzeń, przekształcania i modyfikowania pomysłów oraz obiektów, metoda definiowania i redefiniowania przedmiotów i pojęć.
- Uczniowie wykazują się umiejętnością przezwyciężania barier poznawczo-emocjonalnych i motywacyjnych w toku aktywności umysłowej: sztywności myślenia, fiksacji funkcjonalnej, nieśmiałości i obawy przed odchodzeniem od stereotypowych wzorców działania.
- Uczniowie wykazują się poszerzoną i pogłębioną samowiedzą i samooceną, a także aktywnym nastawieniem wobec planów życiowych i własnych aspiracji i celów edukacyjnych.
- Uczniowie wykazują się umiejętnością wdrażania własnych pomysłów do realizacji i ich weryfikowania w praktycznych zastosowaniach.
Podstawowe bloki:
I Ćwiczenia interpersonalne:
- poznawanie siebie i innych,
- wprowadzenie w zagadnienia twórczego myślenia i metody pracy o charakterze kreatywnym,
- integracja grupy,
- przełamywanie stereotypowych wzorców działania i myślenia w procesie rozwiązywania problemów.
II Kształtowanie motywacji do działania i przezwyciężania barier w aktywności twórczej:
- „katalog motywów”,
- „inwentarz potrzeb”,
- „ulepszanie produktu”,
- „interesujący ekspert”,
- „bezludna wyspa”,
- „kolorowe kapelusze”,
- „alternatywne tytuły”,
- „odraczanie oceny”,
- „mój dobry pomysł”,
- „alternatywne zakończenia”,
- „myślenia życzeniowe”,
- „circept”.
III Kształtowanie zdolności twórczego działania:
- abstrahowanie,
- dokonywanie skojarzeń,
- rozumowanie dedukcyjne,
- rozumowanie indukcyjne,
- metaforyzowanie,
- transformowanie.
Opracowanie: Tomasz Wyka - psycholog
- INFORMATOR O FORMACH POMOCY PLACÓWEK OŚWIATOWYCH
DLA DZIECI ZDOLNYCH
- Uczeń zdolny w świetle przepisów prawa oświatowego:
Uczeń zdolny ma specjalne potrzeby, które powinny być rozpoznane i uwzględnione w toku kształcenia i wychowania. W tym wspomagają go przepisy. W dokumentach związanych z oświatą nie ma oficjalnej definicji zdolności, natomiast istnieje szereg zapisów, w których pojawia się słowo zdolności, uzdolnienia, potencjalne możliwości.
Wiodącym dokumentem regulującym prawa uczniów zdolnych jest ustawa o systemie oświaty oraz przepisy wykonawcze.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty /Dz. U. Nr 256 z 2004 r., poz. 2572 z późn. zm./ w wymienionych niżej artykułach ma brzmienie:
Art. 1 ust. 6 System oświaty zapewnia w szczególności opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie.
Art. 22 ust. 2 pkt 4 Minister określi w drodze rozporządzenia. warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, z uwzględnieniem: w literze c) dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, w literze f) możliwości zwalniania z części lub całości sprawdzianu i egzaminu laureatów i finalistów odpowiednio konkursów i olimpiad przedmiotowych.
Art. 22 ust. 2 Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi ponadto, w drodze rozporządzenia: pkt 8 „organizację oraz sposób przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad, uwzględniając, że konkursy, turnieje i olimpiady powinny służyć odkrywaniu i rozwijaniu uzdolnień uczniów, pobudzaniu twórczego myślenia, wspomaganiu zdolności stosowania zdobytej wiedzy w praktycznym działaniu, a także lepszemu przygotowaniu uczniów do nauki w szkołach wyższego stopnia lub do wykonywania zawodu; pkt 11 zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w szkołach i placówkach, które powinny tworzyć warunki do zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w szczególności wspomagać rozwój uczniów i efektywność uczenia się.
Art.66.1. Na wniosek lub za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, może zezwolić uczniowi na indywidualny program lub tok nauki oraz wyznaczyć nauczyciela- opiekuna. Odmowa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Art. 66.2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb udzielania zezwoleń, o których mowa w ust. l, oraz organizację indywidualnego programu lub toku nauki, uwzględniając umożliwienie uczniom szczególnie uzdolnionym rozwoju ich uzdolnień oraz ukończenie szkoły w skróconym czasie.
Rozporządzenie MENiS z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki (Dz. U. Nr 3 z 2002 r., poz. 28)
Określa warunki rozwijania uzdolnień i zainteresowań ucznia przez dostosowanie zakresu treści i tempa uczenia się do jego indywidualnych możliwości. Indywidualny tok nauki zakłada ukończenie nauki w skróconym czasie, dzięki możliwości klasyfikowania i promowania ucznia w ciągu całego roku szkolnego
§ Indywidualny program lub tok nauki:
Indywidualny program lub tok nauki mogą być realizowane na każdym etapie edukacyjnym i w każdym typie szkoły. Mogą dotyczyć jednego, kilku lub wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych przewidzianych w szkolnym planie nauczania dla danej klasy. Ocenianie, klasyfikowanie i promowanie ucznia realizującego indywidualny program lub tok nauki odbywa się w sposób określony w odrębnych przepisach. Z wyjątkiem uczniów klas I-III szkoły podstawowej przy realizacji indywidualnego toku nauczania klasyfikacja następuje na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego.
Głównym celem indywidualnego programu nauki jest ułatwienie uczniowi zdobywania poszerzonej i pogłębionej wiedzy w interesujących go dziedzinach, do których ma szczególne predyspozycje, według programu dostosowanego do jego uzdolnień, zainteresowań i możliwości edukacyjnych. Taki indywidualny program jest realizowany pod kierunkiem wskazanego nauczyciela, który ten program opracowuje lub wybiera spośród programów opracowanych poza szkołą. W pracy nad indywidualnym programem nauki może uczestniczyć oprócz nauczyciela prowadzącego zajęcia także nauczyciel ze szkoły wyższego stopnia, doradca metodyczny, psycholog, pedagog i sam zainteresowany uczeń.
Indywidualny tok nauki to proces kształcenia ucznia w sposób dostosowany do jego indywidualnych potrzeb i możliwości w systemie innym niż udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych. Uczeń objęty indywidualnym tokiem nauki może realizować w ciągu jednego roku szkolnego program nauczania z zakresu dwóch lub więcej klas i może być klasyfikowany i promowany w czasie całego roku szkolnego. Może uczęszczać na wybrane zajęcia edukacyjne do danej klasy lub do klasy programowo wyższej w swojej lub innej szkole (także w szkole wyższego stopnia) albo realizować program w całości lub w części we własnym zakresie. Indywidualny tok nauki danego przedmiotu może być realizowany według standardowego szkolnego programu nauczania lub indywidualnego programu nauki.
- Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla ucznia zdolnego:
Zasadniczą formą pomocy dla uczniów szczególnie uzdolnionych są zajęcia rozwijające uzdolnienia bazujące na wykorzystywaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia te są odpowiednim sposobem ukierunkowywania wykazywanych przez uczniów uzdolnień oraz inspiracją do samodzielnej twórczej aktywności w dziedzinach, w których wykazują oni szczególne predyspozycje. Zajęcia rozwijające uzdolnienia mogą prowadzić nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla danego rodzaju zajęć. W zajęciach tych może uczestniczyć maksymalnie 8 uczniów.
Objęcie pomocą psychologiczno- pedagogiczną dziecka szczególnie uzdolnionego może być dokonane z inicjatywy m.in.: samego ucznia, jego rodziców, dyrektora placówki, nauczyciela lub wychowawcy, poradni. Do kompetencji dyrektora szkoły należy ustalenie form, sposobu i okresu udzielania zajęć rozwijających uzdolnienia dla ucznia oraz wymiaru godzin, w których będą realizowane.
- Pomoc i wsparcie materialne dla ucznia zdolnego:
W świetle obowiązujących przepisów pomoc materialna udzielana uczniom ma charakter socjalny albo motywacyjny. Charakter motywacyjny mają udzielane przez szkołę stypendia za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe. Stypendium za wyniki w nauce może być przyznane uczniowi, który uzyskał wysoką średnią ocen oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie (semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypendium. Stypendium za osiągnięcia sportowe może być przyznane uczniowi, który uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na szczeblu co najmniej międzyszkolnym oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie (semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypendium.
Stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe przyznaje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, w ramach środków przyznanych przez organ prowadzący na ten cel w budżecie szkoły. Wysokość stypendium ustala dyrektor szkoły,
po zasięgnięciu opinii komisji stypendialnej i rady pedagogicznej oraz w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.
Ustawa o systemie oświaty upoważnia samorządy do tworzenia regionalnych lub lokalnych programów wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży. Programy te mogą być tworzone także we współpracy z organizacjami pożytku publicznego. Środki finansowe na ich realizacje mogą pochodzić z budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego oraz ze środków Unii Europejskiej lub innych źródeł zagranicznych.
Pamiętając o specyfice wieku rozwojowego dzieci i młodzieży, we współpracy z dyrektorami przedszkoli, szkół, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innymi podmiotami, warto zatem podejmować systemowe działania diagnozujące potrzeby społeczne w zakresie rozwoju uzdolnień i zainteresowań uczniów. Zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci w zakresie edukacji publicznej, zgodnie z ustawą
o samorządzie gminnym, należy do zadań własnych gminy. Zatem kształtowanie i modyfikowanie propozycji edukacyjnej dla uczniów zdolnych powinno na stałe wpisać się we wspólne działania lokalnych środowisk oświatowych.
Opracowanie: Tomasz Wyka - psycholog